XII– SÜRESİNDE ÖDENMEYEN TAKSİTLER
4811 sayılı Kanunun “Matrah artırımına ilişkin ortak hükümler” başlıklı 10 uncu maddesinde, Kanunun 7, 8 ve 9 uncu maddelerine göre hesaplanan gelir, kurumlar ve katma değer vergilerinin, Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi halinde 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre gecikme zammıyla takip ve tahsiline devam olunacağı hükme bağlanmıştır. Madde metninde “Kanunda belirtilen şekilde ödenmemesi” ibaresi kullanıldığından, bu hüküm, Kanunun 18 inci maddesinin uygulanmasına engel teşkil etmemektedir. Bu durumda, matrah artırımı hükümlerine göre hesaplanan vergilerin, süresinde ödenmemesi halinde, Kanunda belirtilen taksit ödeme süresi sonuna kadar (Haziran/2004, ödenmeyen kısmın son taksit olması halinde Temmuz/2004) 18 inci madde hükmü, bu süreden sonra ise 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesi hükmü tatbik edilecektir. Kanunun 2 nci maddesinin (5) numaralı fıkrası kapsamındaki vergiler için de aynı uygulama yapılacaktır. Kanun hükmünden yararlanmak üzere başvuruda bulunan ancak, Kanun hükümlerine göre taksitlendirilen borçlarının tamamını ödemeyen mükellefler bu Kanundan ödedikleri tutar kadar yararlanacaklardır. Kanun hükmünden birden fazla vergi türü ve dönemi için yararlanan mükelleflerin yaptıkları ödemeler, vadesi önce gelen borçlardan başlanarak her bir dönem itibarıyla mahsup edilecektir. Yapılan ödemelerle belirtilen şekilde yapılan mahsup sonucu tamamen tahsil edilemeyen dönemlerde Kanun hükmü ihlal edilmiş sayılacak ve kısmi ödeme olan döneme ilişkin vergiler için yapılmış ödemeler kadar Kanun hükmünden yararlanılacaktır. Yapılan ödemelerle tamamı tahsil edilen dönemlerde Kanun hükümlerinin ihlal edilmiş sayılmayacağı tabiidir. ÖRNEK:10- Kadıköy Vergi Dairesi mükellefi (T), 4811 sayılı Kanun kapsamında olan kesinleşmiş tüm borçları için Kanundan yararlanma talebinde bulunmuştur. Mükellefin Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla kapsama giren borçları şu şekildedir: 2001 Dönemine Ait Gelir Vergisi : 900.000.000.-TL Vergi asıllarına vade tarihleri ile Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar gecikme zammı yerine hesaplanacak TEFE oranı ve tutarları aşağıdaki gibidir: Mükellef vergi asılları ile hesaplanan TEFE tutarları toplamını 9 eşit taksitte ödeyerek 4811 sayılı Kanundan yararlanabilecektir. Ödenecek Taksit Tutarları = (Vergi Asılları + Toplam TEFE Tutarı)/9 Mükellef Kanun hükmüne göre 8 taksiti süresinde ödemiş ancak, son taksit için herhangi bir ödeme yapmamıştır. Bu durumda, mükellefin yaptığı ödemeler, vadesi ve dönemi önce gelen borçlardan başlanarak her bir dönem itibarıyla mahsup edilecektir. Yapılan ödemeler ile yukarıda belirtilen şekilde mahsup sonucu alacağın tamamen tahsil edilemediği dönemlerde Kanun hükmü ihlal edilmiş sayılacaktır. Bu takdirde kısmi ödeme olan döneme ilişkin vergiler için yapılmış ödemeler kadar Kanun hükmünden yararlanılacaktır. Örnekte Ödenen Tutar = 156.727.000 x 8 = 1.253.816.000.-TL Mükellefin vadesi önce gelen dönem borcu gelir vergisi olduğundan, 1.253.816.000.-TL yapılan ödeme tutarı, ilk önce yıllık gelir vergisi ile buna isabet eden TEFE tutarı toplamına (900.000.000 + 192.300.000=) 1.092.300.000.-TL mahsup edilecektir. Bu şekilde yapılan mahsup sonucunda mükellef, 2001 dönemine ait gelir vergisi ve buna ilişkin gecikme zammı için Kanundan yararlanmış olacaktır. Mahsuptan sonra kalan (1.253.816.000 - 1.092.300.000=) 161.516.000.-TL tutar, gelir (stp) vergisi ve bu vergiye ilişkin TEFE tutarı toplamı olan 318.250.000.-TL’nı karşılayamadığından bu dönem borcu için 4811 sayılı Kanun hükümleri ihlal edilmiş sayılacaktır. Bu durumda, yapılan ödeme tutarı kadar Kanundan yararlanılacaktır. Ödeme tutarından vergi aslına isabet eden tutar; Vergi aslına isabet eden tutar = (Vergi Aslı) x (Yapılan Ödemeden Kalan Tutar) formülü ile bulunacaktır. Buna göre; Vergi aslına isabet eden tutar = 250.000.000 x 161.516.000 318.250.000 = 126.878.000.-TL’dır. ÖRNEK:11- Irmak Vergi Dairesi mükellefi (H)’nin, 1997 dönemine ait tahakkuk eden Gelir Vergisi 360.000.000.-TL’dır. Mükellef ilk taksitini 15/5/1998 tarihinde ödemiş, bu tarihten sonra borca karşılık herhangi bir ödeme yapmamıştır. (H), 4811 sayılı Kanundan yararlanmak için anılan vergi dairesine başvuruda bulunmuş, vergi dairesi mükellefin borçlarını aşağıdaki şekilde tespit etmiştir. Gelir Vergisi I. Taksitinin Kesinleşen Gecikme Zammı : 36.000.000.- TL Gecikme zammı yerine hesaplanacak TEFE tutarları şu şekilde olacaktır. I.Taksite İlişkin TEFE Tutarı : 120.000.000 x %8 = 9.600.000.-TL Mükellefin 4811 sayılı Kanundan yararlanmak için vergi aslı ile birlikte ödeyeceği toplam tutar : 240.000.000 + 480.120.000 = 720.120.000.-TL’dır. Ödenecek taksit tutarları ise (720.120.000/9=) 80.013.000.-TL’ dır. Mükellef, 7 taksitini Kanunda belirtilen sürede ödemiştir. Ancak 8 ve 9 uncu taksitler için bir ödeme yapmamıştır. Buna göre, ödenen toplam tutar, 80.013.000 x 7 = 560.091.000.-TL olup; bu tutardan öncelikle mükellefin kesinleşmiş 36.000.000.-TL Gecikme Zammına karşılık hesaplanan TEFE tutarı 9.600.000.-TL, daha sonra Gelir Vergisi II. taksit tutarı ile buna ilişkin TEFE tutarı olan (120.000.000 + 239.160.000=) 359.160.000.-TL mahsup edilecektir. Yapılan ödemeden geriye kalan (560.091.000 – (9.600.000 + 359.160.000) =) 191.331.000.-TL, gelir vergisi III. taksit tutarı ile TEFE tutarını karşılamamaktadır. Bu durumda, 191.331.000.-TL içindeki vergi aslı tutarını hesaplamak için; Ödemelerden Kalan Tutar x Vergi Aslı Tutarı . formülü kullanılacaktır. Buna göre; 191.331.000 x 120.000.000 = 65.345.000.- TL Gelir Vergisi III. taksite isabet eden tutar olup, mükellef 4811 sayılı Kanundan bu tutar için yararlanabilecektir.
Mükelleften tahsili gereken tutar ise şu şekilde bulunacaktır. Tahsili Gereken Tutar =Vergi Aslı – Mükellefin Kanun Gereğince Yararlandığı Tutar Buna göre, mükeleften tahsili gereken tutar (120.000.000 - 65.345.000 =) 54.655.000.-TL olup bu borç, vade tarihinden itibaren gecikme zammı hesaplanarak tahsil edilecektir. ÖRNEK:12- Setbaşı Vergi Dairesi mükellefi (S) 25/1/1998 vadeli 300.000.000.-TL Katma Değer Vergisi borcunu 15/7/1998 tarihinde vergi dairesine ödemiş, gecikme zammı için herhangi bir ödeme yapmamıştır. Mükellefin kesinleşen gecikme zammı borcu 270.000.000.-TL’dır. Mükellefin Kanundan yararlanmak için süresinde vergi dairesine başvurması halinde, gecikme zammı borcuna karşılık TEFE tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. TEFE Tutarı = Vergi Aslı x TEFE Oranı* Mükellefin ödeyeceği aylık taksit tutarı (72.000.000/9 =) 8.000.000.-TL’dır. Mükellef 3 taksiti süresinde ödemiş, diğer taksitleri için bir ödeme yapmamıştır. Bu mükellef ödediği tutar kadar Kanun hükümlerinden yararlanabilecektir. Bunun için; Toplam Gecikme Zammı Tutarı x Ödediği Taksit Tutarları Toplamı Formülü kullanılacak ve 270.000.000 x 24.000.000 = 90.000.000.-TL gecikme zammının tahsilinden vazgeçilecektir. Kalan 270.000.000 - 90.000.000 = 180.000.000.-TL gecikme zammının ise takip ve tahsiline devam edilecektir. ÖRNEK:13- Bu Tebliğin 2 numaralı örneğinde yer alan mükellefin Kanuna göre belirlenen 7 taksiti süresinde ödediğini, kalan 2 taksiti ödemediğini varsaydığımızda bu mükellefin Kanun kapsamında yaralanacağı tutar şu şekilde hesaplanacaktır. Ödenecek Toplam Tutar: 28.585.000.000.-TL olup (28.585.000.000/9=) 3.176.111.000.-TL, bir taksitte ödenecek tutardır. Ödenen Taksit Tutarı = 3.176.111.000 x 7 Mükellefin, 4811 sayılı Kanun gereğince vergi aslından yararlanacağı tutara “T” diyelim.
T = Vergi Aslı x Ödenen Taksit Tutarı Toplam Taksit Tutarı T = 15.000.000.000 x 22.232.777.000 T = 11.666.666.000.-TL olarak hesaplanacaktır. Vergi Aslından Tahsil Edilecek Tutar = Vergi Aslı – Kanun Hükmünden Yararlandığı = 15.000.000.000 – 11.666.666.000 Mükellefin, 4811 sayılı Kanun gereğince gecikme faizinden yararlanacağı tutar; Buna göre; 11.666.666.000 x 7.650.000.000 = 5.949.999.000.-TL’dır. Tahsil edilecek gecikme faizi tutarı ise (7.650.000.000 – 5.949.999.000 = ) 1.700.001.000.-TL olacaktır. Mükellefin, 4811 sayılı Kanun gereğince vergi ziyaı cezasından yararlanacağı tutara “Z” diyelim. Z = Kanun Gereğince Vergi Aslından Yararlanacağı Tutar x Vergi Ziyaı Cezası Z = 11.666.666.000 x 19.425.000.000 Z = 15.108.332.000.-TL olup bu tutar ve buna ilişkin gecikme zammının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi ziyaı cezasından tahsil edilecek tutar; = Vergi ziyaı cezası – Kanun gereğince vergi ziyaı cezasından yararlanacağı tutar |