ÜCRET KAZANÇLARI VERGİ REHBERİ
ÜCRETSİZDİR
Bu rehbere elektronik ortamda www.gib.gov.tr internet sayfasından ulaşabilirsiniz. Ayrıntılı Bilgi İçin Bu rehber, halihazırda yürürlükte olan mevzuat hükümleri dikkate alınarak hazırlanmıştır. MİSYONUMUZ VİZYONUMUZ Vizyonumuza ulaşırken, Gelir İdaresinin tüm çalışanlarının görevlerini yerine getirmede esas alacağı temel değerlerimiz şunlar olacaktır:
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İÇİNDEKİLER 1-Giriş 2-Ücretin Tanımı 2.1 Ücret olarak vergilendirilecek ödemeler 3-Ücretin Unsurları 4-Ücretin Tespit Şekli 4.1 Gerçek Ücretler 4.1.2.1 Emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri 4.1.2.2 Sosyal güvenlik destekleme primi: 4.1.2.3 Şahıs sigorta primleri ve bireysel emeklilik katkı payları: 4.1.2.4 İşçi Sendikalarına ödenen aidatlar 4.1.3 Gerçek Usule Tabi Ücretlerin Vergilendirilmesi 4.1.3.1 Kesinti esası yoluyla vergilendirme 4.1.3.2 Ücretin yıllık beyanname ile beyan edilmesi 4.1.3.2.1 Birden fazla işverenden alınan ücretler 4.1.3.2.2 Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya 4.1.4 Yıllık Beyan Esasında Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri 4.1.5 Hesaplanan Verginin Ödenme Zamanı Ve Yeri 4.1.6 Vergi Tarifesi 4.2 Diğer ücretler 6-Beyannamenin Doldurulmasına İlişkin Örnek
1-GİRİŞ Bu rehber, Gelir Vergisi Kanununda sayılan gelir unsurlarından ücret kazancının elde edilmesi, hesaplanması ve yıllık beyannameye aktarılması konusunda ilgili vergi mevzuatı esas alınarak hazırlanmıştır. Bu rehberde, ücret kazancı elde eden mükelleflerin 2007 takvim yılı gelirlerine ait yıllık gelir vergisi beyannamelerinin doldurulmasına yönelik açıklamalar yer almaktadır.
2-ÜCRETİN TANIMI Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.(konut, araç sağlanması vb.) Gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde etmiş oldukları ücret gelirleri gelir vergisine tabidir. Ücret bedensel ya da zihinsel bir emek karşılığında işverenden elde edilen hasılayı ifade eder. Bu hasıla para şeklinde olabileceği gibi ayni (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) veya para ile temsil edilebilen menfaat şeklinde de olabilir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması bile ücretin niteliğini değiştirmez. 2.1 Aşağıda sayılan ödemeler ücret olarak vergilendirilir.
3-ÜCRETİN UNSURLARI Gelir Vergisi açısından bir ödemenin ücret olarak mı yoksa başka bir gelir unsuru olarak mı vergilendirilmesi gerektiği aşağıda sayılan üç unsura göre tespit edilecektir. Bu üç unsur birlikte varsa elde edilen gelir ücret olacak, aksi takdirde ücretten söz etmek mümkün olmayacaktır. Ücret gelirini meydana getiren 3 ana unsur :
4-ÜCRETİN TESPİT ŞEKLİ Vergilendirme ve tespit şekli bakımından ücretler iki kısma ayrılmıştır.
4.1 Gerçek Ücretler Ücretin vergilendirilmesinde prensip olarak gerçek usul kabul edilmiştir. Vergi, gelirin gerçek ve safi miktarı üzerinden alınmaktadır. 4.1.2 Ücretin Safi Tutarının Tespiti Ücretin safi tutarı, işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) bazı indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır.
4.1.2.1 Emekli Aidatı ve Sosyal Sigorta Primleri: Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20’nci maddesinde belirtilen bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerin personellerinin malullük, yaşlılık ve ölümlerinde yardım yapmak üzere kurulan sandıklara ödenen aidat ve primler ücretin gayrisafi tutarından indirilebilir. Emeklilik aidatı ve sosyal sigorta primlerinin gider olarak indirilmesi, yasal olarak kabul edilmiş bulunan kurumlara, yasalarında öngörülen şekilde ücretten kesilmek suretiyle ödenen borçlanma aidat ve primlerinin miktarına ve oranına bakılmaksızın, kesildiği aya ait gelir vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınmaktadır. Aidat toptan ödenmiş ise, ödenen tutara ulaşıncaya dek bu miktarın ücretlerin vergiye tabi tutarından indirilmesi gerekmektedir. Ücretlerin gerçek ve safi tutarının hesabında gider olarak indirilmek suretiyle vergi dışı bırakılmış olan aidat ve primlerini, türlü nedenlerle geri alan ve kendilerine toptan ödeme yapılanların, yeniden iştirakçi durumuna girmeleri nedeniyle ilgili kuruma peşin ya da borçlanma suretiyle iade ettikleri aidat ve primlerin tekrar gider olarak indirilmesi mümkün değildir. 4.1.2.2 Sosyal Güvenlik Destekleme Primi: 4447 sayılı kanuna göre 1/4’ü işçi tarafından 3/4’ü ise işverence karşılanan ve brüt ücret üzerinden %30 oranında hesaplanan işçiden kesilen sosyal güvenlik destekleme primi de ücretin gerçek safi tutarının hesaplanması sırasında indirim unsuru olarak dikkate alınabilecektir. 4.1.2.3 Şahıs Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Katkı Payları: Sigortanın ve emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları, ücretin gerçek safi tutarının tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. İndirim konusu yapılacak bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları ödendiği ayda elde edilen ücretin % 10’unu (bireysel emeklilik sistemi dışındaki şahıs sigorta poliçeleri için ödenen primlerde, ödendiği ayda elde edilen ücretin %5’ini) ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. 4.1.2.4 İşçi Sendikalarına Ödenen Aidatlar İşçi sendikalarına ödenen aidatlar, aidatın ödendiğinin sendika tarafından verilecek bir makbuzla belgelendirilmesi kaydıyla, vergi matrahının tayininde gayrisafi ücret tutarından indirilebilecektir. Sendika aidatı işverenler tarafından ücretlerden kesilmek suretiyle ödenmekte ise, bu şekilde ödenen aidatın ücret bordrosunda gösterilmesi durumunda, makbuz aranmaksızın, ücretin gayrisafi tutarından indirilmesi de mümkündür. Diğer taraftan, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu hükümleri uyarınca kamu görevlileri sendikasına üye olup, kendisinden sendika tarafından belirlenen tutar kadar kesilen sendika aidatının (Devlet tarafından ödenen 5 YTL dahil),ücretin safi tutarının tespitinde matrahtan indirim konusu yapılabilecektir. 4.1.2.5 Sakatlık İndirimi Gelir Vergisi Kanununa göre çalışma gücünün asgari % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece sakat, asgari % 60 'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve elde ettikleri ücret gelirlerinden aşağıda belirtilen aylık sakatlık indirimi tutarları düşülür. 2007 Yılı için Sakatlık indirimi tutarları şunlardır: - Birinci derece sakatlar için 570YTL, - İkinci derece sakatlar için 280YTL, - Üçüncü derece sakatlar için 140 YTL. Ayrıca Gelir Vergisi Kanununa göre ücret gelirlerini yıllık beyanname ile beyan eden ve bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan hizmet erbabı da sakatlık indiriminden yararlanabilecektir.
4.1.3 Gerçek Usule Tabi Ücretlerin Vergilendirilmesi Gerçek usule tabi ücretlerin vergilendirilmesi 2 şekilde yapılmaktadır.
4.1.3.1 Kesinti Esası Yoluyla Vergilendirme İstihkakların ödenmesi sırasında sorumlular tarafından verginin kesilerek vergi dairelerine yatırılmasına kesinti (tevkifat) usulü denilmektedir. Gerçek ücretlerin vergileri esas olarak bu yöntemle alınır. 4.1.3.2 Ücretin Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi 2007 yılında elde ettikleri ücret gelirleri nedeniyle beyanname vermek zorunda olanlar aşağıda sayılmıştır.
4.1.3.2.1 Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler Birden fazla işverenden ücret alan ve birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanununda yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ( 2007 yılı için bu tutar 19.000 YTL’dir.) aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücretleri beyanname kapsamı dışında tutulmuştur. Bu durumda birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 19.000 YTL’yi aşması durumunda ücretlerin tamamı(ilk işverenden alınan ücrette dahil olmak üzere) yıllık beyannameye dahil edilecektir.
ÖRNEK 2: 4.1.3.2.2 Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen Ücretler Yabancı ülkelerde bulunan işverenlerden alınan ücretler (varsa Türkiye dahilindeki kazanç ve iratlarıyla birlikte) bir beyanname ile ikametgahının bulunduğu yerin vergi dairesine bildirilir ve vergilendirilir. Yabancı ülkedeki işverenlerden alınan ücretin doğrudan doğruya orada alınması veya Türkiye’ye gönderilmesi veya bankaya yatırılması vergilendirme bakımından bir değişiklik göstermez. Ancak kanunî ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler Gelir Vergisinden istisna tutulmuştur. 4.1.3.2.3 İstisnadan Faydalanmayan Yabancı Elçilik ve Konsolosluk Memur ve Hizmetlileri Yabancı ülkelerin Türkiye’de bulunan elçi, maslahatgüzar ve konsolosları ile elçilik ve konsolosluklara mensup olan ve o ülkenin uyruğunda bulunan memurları dışında kalan memur ve hizmetlilerin yalnızca bu işlerden dolayı aldıkları ücretler, karşılıklı olmak koşuluyla, gelir vergisinden istisna edilmiştir. Karşılıklılık anlaşmasının uygulanmadığı durumlarda karşılık esasına uymayan ülkenin Türkiye’deki temsilciliğinde çalışan memurlar istisnadan yararlanamazlar. Bu durumda ücret sahipleri her yılın sonunda toplam ücretlerini yıllık gelir vergisi beyannamesiyle oturdukları mahallin vergi dairesine beyan edeceklerdir. 4.1.4 Yıllık Beyan Esasında Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri 1 Ocak- 31 Aralık 2007 döneminde elde edilen beyana tabi ücret kazançlarının 2008 yılının Mart ayının başından (1 Mart – 25 Mart) yirmibeşinci günü akşamına kadar verilecek gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Beyanname mükellefin ikametgahının bulunduğu yer vergi dairesine verilecektir. 4.1.5 Hesaplanan Verginin Ödenme Zamanı ve Yeri Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi, 2008 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenecektir. Hesaplanan vergi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenebileceği gibi, vergi tahsiline yetkili banka şubelerine de ödenebilecektir. 4.1.6 Vergi Tarifesi Gelir Vergisi Kanunu’nun 103’üncü maddesi uyarınca 2007 takvim yılı gelirlerine uygulanacak vergi tarifesi :
4.2 Diğer ÜcretlerBir kısım hizmet erbabının gerçek ücret üzerinden vergilendirilmesi ücretin saptanmasındaki güçlük nedeniyle mümkün olmamaktadır. Buna göre aşağıda yazılı hizmet erbabının safi ücretleri, takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının 1/4’ü olarak tespit edilecektir. - Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar, - Gayrimenkul sermaye iradı erbabı yanında çalışanlar, - Gerçek ücretlerinin tespitine imkan olmaması nedeniyle, Danıştay'ın olumlu görüşüyle, Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar,
5. BEYANNAMENİN DOLDURULMASINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR ¨ Bir ( 1 ) örnek doldurulacaktır. Fotokopi ile çoğaltılan beyannameler kesinlikle kullanılmayacaktır. ¨ Mavi veya siyah tükenmez kalem kullanılarak BÜYÜK MATBAA HARFLERİ ile doldurulacaktır. ¨ Kurşun kalem kesinlikle kullanılmayacaktır. ¨ Her kutuya bir harf ve rakam yazılacaktır. ¨ Silinti ve kazıntı yapılmayacak, beyanname katlanmayacak ve buruşturulmayacak, okunaklı düzenlemeye özen gösterilecektir. ¨ Rakamlar arasına herhangi bir işaret konulmayacaktır. ¨ Bilgiler İlgili Alana Sığdığı Kadar Yazılacaktır. ¨ Sayısal ifadeler Romen rakamı ile yazılmayacaktır. ¨ Alfabetik karakterler sola, sayısal karakterler sağa yanaşık olarak yazılacaktır. ¨ Kelimeler arasında bir karakter boşluk bırakılacaktır. ¨ Noktalama işaretinden sonra boşluk bırakılmayacaktır. ¨ 1 -4 No’lu alanlara kimlik bilgileri, nüfus cüzdanında yazılı olduğu şekilde ve kısaltılmadan aynen yazılacaktır. Kimlik bilgilerinin ayrılan alana sığmaması durumunda, isimler sığdığı kadarıyla yazılacaktır. ¨ 5 No’lu doğum yeri alanına, İLÇE ADI YAZILACAKTIR. İLÇENİN AYRI BİR ADI YOKSA İL ADI YAZILACAKTIR. KÖY VE BUCAK İSMİ YAZILMAYACAKTIR. ¨ 6 No’lu uyruğu alanına, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olanlar T.C rumuzunu, başka ülke tabiiyetinde olanlar ise, ülkelerinin Uluslar arası Trafik Kodunu yazacaklardır. ¨ 7 No’lu alanda doğum tarihi gün, ay ve yıl olarak belirtilecektir. ¨ 9 No’lu mesleği alanına mükellefin esas uğraş konusu yazılacaktır. Birden fazla meslekle uğraş söz konusu ise ağırlıklı olan yazılacaktır. ¨ 11 - 12 No’lu adres alanına mahalle, cadde/sokak bilgileri yazılacak ve POSTA KODU muhakkak belirtilecektir. Varsa telefon numarası alan kodu ile birlikte yazılacaktır. Adres bilgileri açık bir şekilde alanlara sığıyorsa kısaltma yapmadan yazılacaktır. Alanlara sığmaması halinde anlaşılır kısaltmalar yapılabilir.
6-BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEK Çankaya Vergi Dairesinin 74136198811 vergi numaralı mükellefi Aysen Karaman’ın 2007 yılında elde ettiği gelirlerine ilişkin bilgileri aşağıdaki gibidir. - (A) Özel Okulundan elde ettiği ücret kazancının yıllık tutarı : 24.000 YTL. Mükellef, iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerin tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır. Mükellef toplam, 6.998 YTL kesinti yoluyla vergi, 6.750 YTL SSK primi ödemesinde bulunmuştur. Mükellef ayrıca, kendisine, eşine ve küçük çocuklarına ilişkin 3.500 YTL eğitim ve sağlık harcamasında, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı (X) İlköğretim Okuluna 1.000 YTL bağışta bulunmuştur. Örnek Hakkında Açıklama: Birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinci işverenden alınan ücret toplamı Gelir Vergisi Kanununda yazılı vergi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan (Bu tutar 2007 yılı için 19.000. YTL. dir), 19.000 YTL’ lik beyan sınırını aştığı için birinci ve ikinci işverenden alınan toplam (21.000 YTL+24.000 YTL= 45.000 YTL) 45.000 YTL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir Mükellef; Buna göre; mükellef tarafından 2007 takvim yılında yapılan, 3.500 YTL eğitim ve sağlık harcaması ile (X) İlköğretim Okuluna yaptığı 1.000 YTL’lik bağışın tamamını gelir vergisi matrahından indirilebilecektir. Mükellefin Beyanı aşağıdaki gibi olacaktır: Ücret Kazancı 45.000 YTL.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
